Giáo dục sớm không chỉ hướng đến việc trang bị kiến thức mà còn chú trọng phát triển toàn diện về nhận thức, tư duy và khả năng sáng tạo của trẻ. Một trong những điểm khác biệt quan trọng của giáo dục sớm so với các phương pháp giáo dục truyền thống là việc kết hợp giữa ngôn ngữ thị giác và ngôn ngữ thính giác. Ý nghĩa của điều này không chỉ dừng lại ở việc học chữ, mà còn giúp trẻ nâng cao sự tập trung, khả năng quan sát, trí nhớ và sức tưởng tượng – những yếu tố quan trọng trong việc hình thành tư duy logic và sáng tạo. Theo PGS.TS. Nguyễn Võ Kỳ Anh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Tiềm năng Con người (IDP), giáo dục sớm đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác và phát triển khả năng cũng như tài năng tiềm ẩn của trẻ. Đây là giai đoạn lý tưởng để phát triển thể chất, trí tuệ, hình thành tính cách và phẩm chất đạo đức. Trước đây, người ta cho rằng não trái và não phải hoạt động theo cùng một nguyên lý, tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng não phải có những khả năng đặc biệt và tiềm năng chưa được khai thác hết. Nếu được kích hoạt đúng cách, não phải có thể thúc đẩy sự phát triển trí tuệ không giới hạn. Não phải được hình thành trước khi trẻ chào đời, trong khi não trái phát triển sau đó. Trong ba năm đầu đời, não trái chưa hoạt động hiệu quả, do đó, não phải giữ vai trò chủ đạo. Từ ba đến sáu tuổi, vai trò của não phải dần nhường chỗ cho não trái, và đến sáu tuổi, não trái trở thành trung tâm kiểm soát các hoạt động tư duy của trẻ. Chính vì vậy, giáo dục sớm chú trọng vào việc kích hoạt và phát triển não phải trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi – thời kỳ quan trọng nhất trong quá trình hình thành trí tuệ. Nghiên cứu của Makarenko cho thấy rằng nền tảng giáo dục được thiết lập vững chắc trước năm tuổi, chiếm đến 90% quá trình giáo dục của con người. Đồng thời, nghiên cứu của Benjamin Bloom cũng chỉ ra rằng nếu trí tuệ của một người trưởng thành đạt 100% ở tuổi 17, thì đến 4 tuổi đã phát triển 50%, 8 tuổi đạt 80%, và từ 8 đến 17 tuổi chỉ tăng thêm 20% còn lại.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn trong giáo dục sớm và những phát hiện khoa học mới về sự phát triển thần kinh vượt trội của trẻ trong giai đoạn từ 0 đến 36 tháng tuổi, nhóm nghiên cứu đã ứng dụng công nghệ học máy (machine learning) và trí tuệ nhân tạo (AI) để xây dựng một hệ thống chatbot tích hợp trên nền tảng Messenger Platform. Chatbot có khả năng tương tác tự nhiên với người dùng thông qua xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), cung cấp thông tin tư vấn toàn diện về phát triển thể chất, cảm xúc, ngôn ngữ và nhận thức của trẻ nhỏ.
Ứng dụng công nghệ học máy có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cha mẹ và người chăm sóc trẻ giáo dục trẻ từ 0 đến 36 tháng tuổi ở gia đình. Hệ thống chatbot AI bảo mẫu được thiết kế với nhiều chức năng thiết thực: giám sát sức khỏe (kết nối với cảm biến thông minh), nhắc lịch ăn ngủ, hỗ trợ học tập bằng các trò chơi phù hợp theo độ tuổi, và đưa ra tư vấn cá nhân hóa dựa trên thông tin cụ thể của từng trường hợp. Việc tích hợp công cụ này trên nền tảng Messenger không chỉ giúp dễ dàng tiếp cận phụ huynh – vốn là nhóm người dùng quen thuộc với mạng xã hội – mà còn đảm bảo khả năng hoạt động 24/7, tiết kiệm chi phí và có tính mở rộng cao.
Kết quả thử nghiệm bước đầu cho thấy chatbot có khả năng trả lời tự nhiên, phản hồi đúng trọng tâm, giao diện thân thiện, dễ sử dụng, và nhận được đánh giá tích cực từ phía phụ huynh trải nghiệm. Hệ thống cũng có khả năng học hỏi và điều chỉnh theo thời gian nhờ dữ liệu hội thoại được ghi nhận, từ đó không ngừng nâng cao chất lượng tư vấn.
Phát biểu tại Hội thảo, TS. Chu Thị Hồng Nhung – Chủ nhiệm đề tài đưa ra quan điểm: “Từ thực tiễn chăm sóc và giáo dục trẻ nhỏ tại gia đình, nhóm nghiên cứu nhận thấy rõ sự thiếu hụt về công cụ hỗ trợ và kiến thức cho cha mẹ, đặc biệt là những người chưa có kinh nghiệm. Chatbot AI bảo mẫu là giải pháp công nghệ thân thiện, dễ tiếp cận, có thể đồng hành cùng phụ huynh mỗi ngày trong việc nuôi dưỡng và phát triển toàn diện cho trẻ nhỏ. Đây cũng là một trong những nỗ lực kết nối giữa khoa học công nghệ và lĩnh vực giáo dục sớm, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục hiện nay.”
TS. Chu Thị Hồng Nhung – Chủ nhiệm đề tài phát biểu tại hội thảo
Theo PGS.TS. Phạm Quang Tiệp – Trưởng Khoa Giáo dục sớm và Tiểu học: “Giáo dục trẻ trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi đóng vai trò nền tảng trong quá trình phát triển lâu dài. Việc đưa AI và học máy vào hỗ trợ giáo dục sớm tại gia đình là một hướng đi mới, tiên tiến và giàu tiềm năng. Sản phẩm chatbot AI bảo mẫu là kết quả của sự kết hợp giữa nghiên cứu khoa học bài bản và khả năng ứng dụng thực tiễn cao, góp phần thực hiện sứ mệnh lan tỏa tri thức, hỗ trợ cộng đồng nuôi dạy trẻ em một cách khoa học và nhân văn.”
PGS.TS. Phạm Quang Tiệp – Trưởng Khoa Giáo dục sớm và Tiểu học phát biểu tại hội thảo
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà quản lý và đại diện cơ sở giáo dục đánh giá cao tiềm năng của chatbot AI bảo mẫu trong cải thiện chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ nhỏ tại gia đình. Điểm đáng chú ý của chatbot này là khả năng tư duy theo ngữ cảnh, trả lời linh hoạt và phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ. Đây là một ứng dụng công nghệ có tính nhân văn, góp phần xây dựng môi trường giáo dục tích cực và thông minh trong gia đình.
TS. Lã Phương Thuý, Phó Trưởng Khoa Công nghệ giáo dục, Trường ĐHGD đánh giá cao mô hình chatbot AI bảo mẫu và mô hình hỗ trợ, tư vấn cho cho mẹ và người chăm sóc trẻ
PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn, Khoa Quản trị chất lượng đánh giá cao định hướng của đề tài và mong muốn nhóm tiếp tục phát triển các sản phẩm của đề tài ở các giai đoạn tiếp theo.
Nghiên cứu về ứng dụng công nghệ học máy trong giáo dục trẻ từ 0 đến 36 tháng tuổi tại gia đình đã mở ra một hướng đi mới có tính khoa học và thực tiễn cao. Chatbot AI bảo mẫu là một sản phẩm có tiềm năng nhân rộng, góp phần vào công cuộc đổi mới giáo dục và chăm sóc trẻ nhỏ trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả, cần đồng thời triển khai các giải pháp hỗ trợ nâng cao nhận thức công nghệ cho phụ huynh, cung cấp kiến thức giáo dục sớm và tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ một cách bền vững và toàn diện.
Các đại biểu tham dự hội thảo “Ứng dụng công nghệ trong giáo dục trẻ từ 0 đến 36 tháng tuổi ở gia đình”
Khoa Giáo dục sớm và Tiểu học
